Lompat ke konten Lompat ke sidebar Lompat ke footer

Paramasastra Pamilahe Tembung ing Basa Jawa

Belajar Paramasastra dalam pepak basa jawa Sama seperti bahasa Indonesia dalam bahasa jawa juga mempelajari huruf aksara, mempelajari kata-kata, mempelajari bentuk kalimat dan lain sebagainya. Semuanya tergabung dalam Paramasastra

Paramasastra Yaitu nyinau tataning aksara,wanda, tembung lan ukara mempelajari tatanan bahasa jawa dari huruf penulisan kalimat,dari tata bahasa dan pengucapan,

Paramasastra basa jawa dibagi menjadi 3 bagian yaitu


A. Pamilahe Tembung
B. Silah-Silahing Tembung
C. Silah- Silahing Ukara


Tembung Jawa

A.Pamilahe Tembung Basa Jawa / Pembagian Kata di basa jawa dibagi menjadi 

1. Tembung lingga

Tembung lingga yaiku tembung sing durung diowahi soko asale, utowo tembung asline utowo tembung wungkul durumg ditambahi imbuhan liyane jik asli, Kata yang belum dirubah dari kata aslinya dan belum ada kata tambahan lainya

Contoh

Tembung lingga
Adus, ngarit, turu, meja, kursi,dolan, tandur  cekel, mulih, tibo

Tembung lingga Wod/tembung lingga mung sak kecap
Bar, wis, moh, gas, rak, lur


2. Tembung Andahan

Tembung andahan Yaiku tembung sing wis owah soko asline, tembung sing wis  diimbuhi ing nģarep tengah utowo mburi, tembung andahan yaiku tembung lingga sing uwis dirimbag kata kata yang sudah dirubah dari kata aslinye ada penambahan didepan tengah dan belakang

3. Tembung Tembung Rangkep

Tembung rangkep yaiku tembung kang windo utowo linggane kerangkep loro tembung sing di woco rangkep pindo, sakabehung tembung ingkang rangkep pindo

Jenis tembung Rangkep

II. Tembung Rangkep Dwilingga


Jenis -jenus Tembung Rangkep Dwilingga

A. Dwilinggo pada Swara
contoh: Panas-panas, maca-maca, guru-guru, abang-abang

B. Dwilingga salin Swara
contoh: Panas-panas, maca-maca, guru-guru, abang-abang

C. Dwilingga semu
Contoh: Ondhe-ondhe, undur-undur, andheng-andheng, athi-athi.

II. Tembung Rangkep Dwipurwa

embung Rangkep Dwipurwa yaiku  tembung-tembung diwaca kaping pindho mung wanda sing ngarep.

Contoh

  • Lara: lelara
  • Guyu: geguyu
  • Tuku: tetuku
  • Laku: lelaku

III. Tembung Rangkep Dwiwasana

Tembung Rangkep Dwiwasana yaiku tembung-tembung sing diwaca kaping pindho mung wanda sing mburi.

Contoh:

Benyik: benyinyik
Cuwo:  cuwowo
Pethet: pethethet
Penyo: penyonyo

4. Tembung Camboran 

Tembung Camboran yaiku tembung loro utowo luwoh kang dirangkep dadi siji, kata kata yang dirangkap menjadi satu atau dalam bahasa indonesia adalah kata majemuk

Jenis tembung camboran ada 2 yaitu

II.Camboran wudhar yaiku tembung camboran kang tegese isih ana gegayuhan karo tembung linggane.

Contoh :
Tela rambat,Pager bata,Buku gambar,Buku tulis, Anak lanang

II. Camboran tunggal yaiku Tembung loro sing bedha tegese, dikanggo bebarengan, nanging nuwuhake teges anyar.

Contoh:
Ajur ajer, bibit kawit, cekak aos, edi peni, gagah prakoso, jalma manungsa, jarang kepang,
Abang mbranang, pamong desa, omah dara, dadar gulung, dupa ratus, jaga baya

Naga sari, Semar mendhem, Randha royal,
Plinteng Semar

5. Tembung Tanduk

Tembung tanduk yaitu tembung lingga sing oleh ater-ater hanuswara m, n dan ny. Artinya adalah kata dasar yang mendapat awalan m, n, dan ny.

Tembung tanduk dibagi menjadi 3 yaitu
a) Tembung tanduk kriya wantah yaiku tembung sing ora olèh panambang. 
Contoh: maju, ngadeg, nyapu.

b) Tembung tanduk i- kriya yaiku tembung tanduk sing olèh panambang i. 
Contoh: nulungi, ngumbahi, nyaponi, nalangi, misuhi, nulisi .

c) Tembung tanduk ke- kriya, yaiku tembung tanduk sing diwèmèhi panambang -ké utawa -aké. 
Contoh: nyèlèhaké, nuduhaké, mbalèkaké.


6. Tembung Tanggap

Tembung tanggap yaiku tembung lingga sing oleh ater-ater tripurasa ( ka, dak, di) lan seselan –in.

Jenis jenis tenbung tanggap

a)Tanggap tripurasa yaiku tembung lingga sing oleh ater-ater tripurasa
  Contoh : kojupuk, dakpangan, dibalangi

b)Tanggap na yaiku tembung lingga sing oleh seselan –in
  Contoh : Sinengkakake, tinulis, tinubruk, tinemu

c)Tanggap tarung yaiku tembung dwilingga sing oleh seselan –in tripurasa
      Contoh : sera-sinerat, cokot-cinokot, sawang-sinawang, tulung-tinulung

d)Tanggap ka yaiku tembung lingga sing oleh ater-ater ka-kanthi teges dijarak
  Contoh : kaobong, kapangan, kagendhong, katulis

7. Ayahane Tembung

Ayahane tembung utawa lungguhing tembung ing basa Indonesia diarani “jabatan kalimat”. Ngudhal ukara manut ayahane tembung ateges nggoleki parangane ukara sing diarani jejer, wasesa, lesan lan katrangan ( Ind: subyek, predikat, obyek dan keterangan).


Contoh :

Dodi tuku sarapan esok mau.


  • Dodi:jejer
  • Tuku:wasesa
  • sarapan:lesan
  • Esok mau:katrangan


Jenise katrangan yaiku :

  • Katrangan wayah: esok, sore, saiki, bengi 
  • Katrangan cacah: lima, sethithik, akeh, arang
  • Katrangan papan / panggonan: ing dhuwur kursi, ing lapangan
  • Katrangan ukur: abot, gedhe, cedhak, dawa
  • Katrangan sebab: jalaran lunga, amarga lara, amarga isih cilik 
  • Katrangan maksud / ancas: supaya resik, supaya padhang, kareben waras
  • Katrangan kahanan: reged, kasar, lurus, resik

B. Silah-Silahing tembung ing basa jawa /jenis jenis kata

  1. Tembung Aran / kata Benda
  2. Tembung Kriya/ Kata Kerja
  3. Tembung Ganti / kata ganti
  4. Tembung Bilangan / Kata Bilangan
  5. Tembung Layanan / Kata Sifat
  6. Tembung Katrangan / kata Keterangan
  7. Tembung Pangguwuh / Kata Seru
  8. Tembung Rangsangan / Kata Sandang
  9. Tembung Penyambung / Kata Sambung
  10. Tembung Pangarep / Kata Depan

C. Silah-silahing ukara Ing Basa Jawa / Jenis Jenis Kalimat

  1. Ukara Kandha / kalimat Langsung
  2. Ukara Crito / Kalimat tak langsung
  3. Ukara Tanduk / Kalimat Aktif
  4. Ukara Tanggap / Kalimat Pasif
  5. Ukara Pakon / Kalimat Perintah
  6. Ukara Panjaluk / Kalimat Permohonan

Contoh Soal 

1. Sinawung resmining kidung. tembung linggane sinawung yaiku..

a.Gunung
b.Uggung
c. Nawung
d. Sawung

Jawaban 

Tembung Linggo Adalah Kata dasar berarti kata dasar dari Sinaung adalah Sawung dan jawabanya adalah  D

Tambahan

Ada Tembung lain yang berasa dari daerah pemalang Jawa Tengah
Yaitu Tembung Kemba apa itu tembung Kemba?....
Tembung kemba yaiku tegese tembung ingkang hambar utowa tawar, ora ono wujute.
dasanama atau nama lin dari tembung Kemba adalah Campah

Posting Komentar untuk "Paramasastra Pamilahe Tembung ing Basa Jawa"