Rupa-Rupa Kawruh Manungso Ing Pelajaran Basa Jawa
Dalam Pepak Basa Jawa kita akan mempelajari beberapa kawruh diantarannya adalah rupa-rupa kawruh Kewan, Manungsa, Tetuwuhan, Pepindhan, Sanepan lan kawruh liya-liya.
Pelajaran rupa-rupa kawruh ini biasanya diajarkan untuk sekolah dasar dan untuk kita yang mungkin sudah dewasa atau di sekolah tidak mempejari lagi, ketikia ada pertanyaan dari dari adik kita atau saudara kita yang masih SD sering bingung karena sudah lupa dengan pelajaran tersebut
Di artikel sebelumnya kami sudah menulis tentang Rupa-Rupa Kawruh Tetuwuhan dan arane anak kewan untuk kali ini adalah artikel untuk jenis penamaan manusia dan urutan keturunan.
Dimasyarakat jawa dari dulu sudah mempelajari tentang nama atau mengklasifikasikan nama anak dan urutan keturunan.
Dan berikut dibawah ini adalah kawruhe rupa-rupa manungsa ing basa jawa
Diwiwiti saking bapak/ibu
Pelajaran rupa-rupa kawruh ini biasanya diajarkan untuk sekolah dasar dan untuk kita yang mungkin sudah dewasa atau di sekolah tidak mempejari lagi, ketikia ada pertanyaan dari dari adik kita atau saudara kita yang masih SD sering bingung karena sudah lupa dengan pelajaran tersebut
Di artikel sebelumnya kami sudah menulis tentang Rupa-Rupa Kawruh Tetuwuhan dan arane anak kewan untuk kali ini adalah artikel untuk jenis penamaan manusia dan urutan keturunan.
Dimasyarakat jawa dari dulu sudah mempelajari tentang nama atau mengklasifikasikan nama anak dan urutan keturunan.
Dan berikut dibawah ini adalah kawruhe rupa-rupa manungsa ing basa jawa
Foto by Intanpari.com |
1. Urutane Keturunan
Dimulai dari orang tuak kita / bapak/ibuDiwiwiti saking bapak/ibu
- Bapak/Ibu
- Anak
- Putu
- buyut
- canggah
- Wareng
- Undheg-Undheg
- Gantug Siwur
- Grepak Senthe
Dimulai dari anak/ diwiwiti saka anak dari
dimulai dari angka 9 paling bawah
- Grepak Senthe
- Gantung Siwur
- Undheg-Undheg
- Wareng
- Canggah
- Buyut
- Embah
- Bapak/Ibu
- Anak
2.Urutan Sedulur
Nama urutane sedulur atau nomor urutan saat kelahiran
Lahir No 1 : Pembareb
Lahir No 2 : Panggulu
Lahir No 3 : Pangdhadha
Lahir ke 4 dan seterusnya : Kakang Ragil
Lahir sebelum anak terahir
Lhir sebelum anak terakhir : Sumendhi
Lahir Terahir : Wuragil
3. Prenahe Sadulur
Nama Saudara / penyebutan Saudara
- Sadulur yaiku penyebutan Sadulur kang tunggal bapak lan ibu
- Sadulur Misanan yaiku Sadulur tunggal embah, nakdulur
- Sadulur Mindhoan yaiku sadulur tunggal buyut
- Keponakan yaiku anake sadulur tuwo utowo sadulur enom
- Putu yaiku anake anak
- Putu Keponakan anake keponakan
- Paklik yaiku ( lanang ) adine bapak utowo ibu
- Buklik yaiku ( Wadon ) adine bapak utowo ibu
- Pakdhe yaiku ( lanang ) Kangmase bapak utowo ibu
- Budhe yaiku ( Wadon ) Mbakyune bapak utowo ibu
- Morotua yaiku Wong tuane bojo
- Anak Mantu yaiku Bojone nnak
- Putu Mantu yaiku Bojone putu
- Besan Yaiku wong tuaone mantu
- Ipe yaiku sedulure bojo
- sedulur kuwalon yaiku sedulur beda bapak utawa bedo ibu siji bapak utowo siji ibu
- Bapak / Ibu Kuwalon yaiku dudu bapak utowo ibune dhewe
- Tunggal bayu yaiku Sedulur tunggak Bapak
- Tunggal Welat yaiku sedulur tunggal ibu
- Pripean yaiku ipene sedulur
4. Arane Wong
Penyebutan manusia sebelum dan sesudah
Jaka
Bocah lanang kang wis diwasa (durung rabi)
Bocah laki-laki yang sudah dewasa (belum menikah)
Prawan
Bocah wadon kang wis diwasa (durung omah-omah)
Bocah perempuan yang sudah dewasa (belum berumah-rumah)
Jaka jebug
Jaka sing wis tuwo
Laki-laki yang belum menikah yang sudah tua
Prawan gendhor
Prawan sing wis kliwat ing mangsa (kasep)
Perawan yang sudah terlambat di waktunya (terlambat)
Prawan sunthi
Prawan cilik (prawan kencur)
Perawan kecil (perawan kencur)
Randha
Wong wadon sing wis ora duwe bojo
Orang perempuan yang sudah tidak punya suami
Randha tanggung
Randha sing isih enom
Janda yang masih muda
Wulanjar
Randha sing isih enom durung duwe anak
Janda yang masih muda belum punya anak
Randha kisi
Randha sing duwe anak lanang
Janda yang punya anak laki-laki
Randha kasihan
Randha mlarat sing akeh anake
Janda miskin yang banyak anaknya
Randha keringan
Randha sing sugih
Janda yang kaya
Randha menter
Randha kang panganggone sarwa apik
Janda yang tempatnya serba baik
Dhudha
Wong lanang sing wis ora duwe bojo
Laki-laki yang sudah tidak punya istri
Dhudha kembang
Dhudha sing isih enom durung duwe anak
Duda yang masih muda belum punya anak
Dhudha kawuk
Dhudha wis tuwa
Duda yang sudah tua
Dhudha bangsong
Dhudha mlarat sing sugih anak
Duda miskin yang kaya anak
Dhudha kalung
Dhudha sing duwe anak wadon sing bisa ngopeni.
Duda yang punya anak perempuan
Kaki nini
Wong lanang wadon sing wis tuwa banget
Orang laki-laki perempuan yang sudah tua sekali
Nyai, nyi
Wong wadon kang diajeni
Perempuan yang dihormati
5. Sebutane Bocah
Penyebutan bocah atau anak-anak
- Ontang-anting yaiku Anak siji lanang Anak satu laki-laki
- Unting-unting yaiku Anak siji wadon Anak satu perempuan
- Uger-uger lawang yaiku Anak loro lanang kabeh Anak dua laki-laki semua
- Cukit dulit yaiku Anak telu lanang kabeh Anak tiga laki-laki semua
- Saramba yaiku Anak papat lanang kabeh Anak empat laki-laki semua
- Pandhawa yaiku Anak lima lanang kabeh Anak lima laki-laki semua
- Kembang sepasang yaiku Anak loro wadon kabeh Anak kedua perempuan semua
- Gotong mayit yaiku Anak telu wadon kabeh Anak tiga perempuan semua
- sarimpi yaiku Anak papat wadon kabeh Anak empat perempuan semua
- Pancagati yaiku Anak lima wadon kabeh Anak lima perempuan semua
- Kedhana-kedhini yaiku Anak loro lanang wadon Anak dua laki-laki perempuan
- Sendhang kaapit pancuran yaiku Anak telu, lanang-wadon-lanang Anak tiga, laki-laki perempuan laki-laki
- Pancuran kaapit sendhang yaiku Anak telu, wadon-lanang-wadon Anak tiga, perempuan laki-laki perempuan
- Keblat papat yaiku Anak papat lanang wadon Anak empat laki-laki perempuan
- Sapasar yaiku Anak lima lanang wadon Anak lima laki-laki perempuan
- Ipil-ipil (pipilan) yaiku Anak lima, lanang siji Anak lima, laki-laki satu
- Padangan yaiku Anak lima, wadon siji Anak lima, perempuan satu
- Pandhawa nyandhangi yaiku Anak nem, wadon siji waruju Anak enam, perempuan satu paling belakang
- Kembar yaiku Anak loro lanang kabeh utowo wadon kabeh laire bareng Anak dua laki-laki semua atau perempuan semua lahir bersama
- Dhampit yaiku Anak loro lanang lan wadon laire bareng Anak dua laki-laki dan perempuan lahir bersama
- Gilir kacang yaiku Anak akeh, giliran lanang wadon Anak banyak, giliran laki-laki perempuan
- Lumpat kidang yaiku Anak akeh, ora giliran lanang wadon Anak banyak, tidak bergiliran laki-laki perempuan
- Garendhel yaiku Anak lanang pirang-pirang kang waruju/ragil wadon (utowo kosok baline) Anak laki-laki banyak sekali yang belakangan perempuan (atau kebalikannya)
- Gendhong yaiku Anak lanang pirang-pirang, kang tengah wadon Anak laki-laki banyak, yang tengah perempuan
- Pathok Yaiku Anak wadon pirang-pirang, kang tengah lanang Anak perempuan banyak, yang tengah laki-laki
- Sumarak Yaiku Anak pirang-pirang, sing lanang luwih akeh Anak banyak, yang laki-laki lebih banyak
- Anggana yaiku Anak akeh, sing urip keri siji. Anak banyak, yang hidup tinggal satu
- Cemani yaiku Bocah ireng mulus Bocah hitam mulus
- Wungle yaiku Bocah putih mulus Bocah putih mulus
- Gondhang kasih yaiku Anak loro seje pakulitane, siji putih siji ireng Anak dua beda kulitnya, satu putih satu hitam
- Julung kembang yaiku Bocah lair bareng plethek ing srengenge Bocah lahirnya bersamaan waktu terbit matahari
- Julung sungsang yaiku Bocah lair wektu bedhug awan Bocah lahir waktu tengah hari
- Julung sarab yaiku Bocah laire ngarepake surup srengenge Bocah lahirnya akan menjelang malam
- Jurung caplok yaiku Bocah laire barengi surupe srengenge Bocah lahirnya bersamaan jelang malam
- Margana yaiku Bocah lair pinuju ibune ing lelungan Bocah lahir menuju ibunya di pergian
- Wuyungan yaiku Bocah lair pinuju ana perang (gegeran) Bocah lahir menuju ada perang (peristiwa)
- Wahana yaiku Bocah lair pinujo ibune ana ing pasamuwan Bocah lahir menuju ibu ada di ketamuan
- Jempina Bocah lair durung wektune (umpamane 7 sasi) Bocah lahir sebelum waktunya (misalnya 7 bulan)
- Yatim Bocah sing lair ora menangi bapake Bocah yang lahir tidak ada bapaknya
- Lola yaiku Bocah sing wis ora duwe bapa biyung Bocah yang sudah orang tidak punya bapak ibu
- Lola bapak (biyung) yaiku Bocah sing ora duwe bapak (biyung) marga mati Bocah yang tidak punya bapak (biyung) karna mati
- Sumala yaitu Bocah cacad awit lair Bocah cacat sejak lahir
- Thok-thing yaiku Bocah laire sirahe cilik Bocah lahir kepala kecil
6. Candrane Perangane Awak
- Susune nyengkir gadhing
- Swarane Ngombak banyu
- Ulate damar kanginan
- Rambute ngandhan-andhan
- Rambute ngembang bakung
- Sinome micis wutah
- Sinome mbibis mabur
- Alise nanggal sepisan
- Astane nggendhewa gadhing
- Athi-athine ngudhup turi
- Bangkekane nawon kemit
- Bathuke nyela cendhani
- Bokonge manjang ilang
- Cahyane sumunar
- Drijine mucuk eri
- Godhege simbar rumembun
- Gulune angelung gadhung
- Gulune ngolan-olan
- Idepe tumenga tawang
- Irunge ngudhup mlathi
- Irunge kencana pinatar
- Janggute Nyangkal Putung
- Kempole ngembang pudhak
- Kempole nyuthang walang
- Lakune kaya macan luwe
- Lambene nggula sathemlik
- Lambene nyigar jambe
- Lambene manggis karengat
- Lembehane mblarak sempal
- Lengene nggendewa pinenthang
- Mripate blalak-blalak
- Mripate liyep lindri
- Pakulitane ngulit langsep
- Untune mijil timun
- wentise mukang gangsir
- Pawakanae sedhet singset
- Pipine nduren sajuring
- Polatane ruruh jatmiko
- Praene ndamar kanginan
- Pundhake nraju mas
- Pamulune bengle kairis
- Pamulune prada binabar
7. Sebutane Cacading Awak
(a) Sikil/kaki
- Apus Sikile
- Dhengkling Sikile
- Dhingklang Sikile
- Gejig Sikile
- Gloyoran Sikile
- Impur Sikile
- Pengkor Sikile
- Pincang Mlakune
- Ekar Lakune
(b) Weteng / Perut
- Bekel Wetenge
- Bodong Wudele
(c) Lambene / Bibir
- n) domble Lambene
- (n) dongos Lambene
- (ng) gandhul Lambene
- Suwing Lambene
- Nyongot Lambene
(d) Gunemane / Obrolan
- Bisu Gunemane
- Perot Cangkeme
- Pelo Gunemane
- Groyok Gunemane
(e) Swarane/Swaranya
- Kemeng Swarane
- Bindheng Swarane
(f) Cangkeme/ mulut
- Mecucu Cangkeme
- Mrongos Cangkeme
- Kokop Cangkeme
- Mlongo Cangkeme
- Nyoro Cangkeme
- Cedhal Ilate
(g) Kulite / Kulitnya
- Belang Kulite
- Busik Kulite
(h) Pipine /Pipinya
- GembilPipine
- Kampong Pipine
- Dhekik Pipine
- Klungsur Pipine
- Kempot Pipine
- Mining-mining Pipine
(i) Irunge/Hidungnya
- Grumping Irunge
(j) Mripate/Matanya
- Blawur Mripate
- Kithing Drijine
- Kera Mripate
- Mlolo Mripate
- Lamur Mripate
- Wuta Mripate
- Sinter Mripate
(k)Kupinge/Telinganya
- Budheg Kupinge
- Dawir Kupinge
(l) Rambute/Rambutnya
- Brintik Rambute
(M) Pundahhake/Pundaknya
- Brojol Pundhake
(n) Gegere/Punggunya
- Bucu Gegere
- (n) dengkek Gegere
- (m) bembeng Bangkekane
- Wungkuk Gegere
- Wusu Gegere
- Sangkuk Gegere
(o) Raine/Mukanya
- Burik Raine
(p) Drijinya/Jari-jarinya ( jari tangan /Kaki )
- Bujel Drijine
- Siwil Drijine
(Q) Tangane / Tangan
- Ceko Tangane
- Kuwaga Tangane
(r) Sirahe / Kepalanya
- Buthak Sirahe
- Pethak Sirahe
- (ng) gandhen Sirahe
(s) Untune / Giginya
- Gingsul Untune
- Griwing Untune
- Gugut Untune
- Mringis Untune
(t) Bathuke / Dahi
- Manyul Bathuke
- Nonong Bathuke
(u ) Pawakane / Perawakanya
- Kakkong Pawakane
- Konge; Pawakane
(v ) Bokonge / Pantat
- Tepos Bokonge
- Nyenthing Bokonge
(w) Irung / Hidung
- Pesek Irunge
- Nyeprok Irunge
(x) Dadane / Dadanya
- Mringkus Dhadhane
- Dhengkak Dhadhane
(y) Tlapake/Telapak
- Ngungkal gerang Tlapake
(z) Rambute/Rambunya
- Nyambel wijen Rambute
(I) Janggute/Jenggot
- Nyanthis Janggute
(II) Pilingane/Pilingan
- Belong Pilingane
(III) Brengose/Kumisnya
- Crapang Brengose
(IV) Gulune/Lehernya
- Panggel Gulune
(V) Kupinge / Kupingnya
- Perung Kupinge
8. Munggah Kebiasaane Awak
- Untune : Cekot-cekot, Kemeng, Gowang
- Watuke : Jegar-jegor, Ngikil, Siji-loro, Arang-arang
- Kringete : Dleweran, Gobyos
- Githoke : Mrindhing, Mengkorog
- Getihe : Mancur, Dleweran, Masur-masur
- Guyune : Cekakakan, Cekikikan, Cengengesan, Gergeran, Drengesan, Mekaka, Mesem
- Irunge : Cengar-cengir, Pilek, Sentrap-sentrup
- Ilate : Melet, Gomen, Kemecer
- Kupinge : Brebegen, Mbengung, Mbenging
- Kalamenjinge : Munggah-medhun, Cegukan
- Lakune : Banter, Akas, Rindhik
- Luhe : Crocosan, Dleweran
- Mripate : Kriyap-kriyip, Jelalatan, Pendirangan, Petpetan, Mlolo, Mlorok, Mlirik, Melek, Merem, Ketok, Rembes, Plerak-plerok
- Playune : Kebat, Banter, Alon, Rikat
- Pikirane : Bingung, Jibeg, Sumpeg
- Pilingane : Cekot-cekot, Cenut-cwnut
- Rambute : Krembyahan, Mbrodol, Rontok
- Raine : Pucet, Sumringah
- Sirahe : Benjol, Benjut, Mangut-mangut, Manthuk-manthuk, Gela-gelo, Ngelu, Mumet, Puyeng
- Swarane : Gumrenggeng, Kemrisik, Pating Bengok, Lirih
- Tangane : Jowal-jawil, Keju, Linu, Jepapangan, Jimpe, Gemeter, Kranggehan
- Tatune : Perih, Dleweran Getih
- Tandange : Trampil, Cekat-ceket, Cukat Tringginas
- Sikile : Ngosek, Gringgingen, Pekakangan, Ngethok, Kesed, Jimpe, Cekakaran
- Wetenge : Kuwaregen, Krucuk, Kroncongan, Senep, Mules, Klemekeren, Perih, Luwe, Kembung, Sunduken
- Lambene : Garing, Gomen, Klametan, Mecep, Ngawet, Ngintip, Kepedhesen
- Awake : Seger, Aras-arasen, Greges, Ndhredheg
- Atine : Sumendhal, Mangkel, Ayem, Gragapan, Dheg-dhegan, Anyel, Giris
- Boyoke : Jimpe, Pegel, Linu
- Bathuke : Anget, Adhem, Sumer, Cenat-cenut
- Cangkeme : Clongopan, Glagepan, Klangopan, Pringisan, Mecucu, Lumpangen, Nyomak-Nyamik
- Dlamakane : Pedhes
- Dhadhane : Ampeg, Ndhrodhog, Mengeh-mengeh, Sesek, Sumpek, Cedut-cedut
- Gorokane : Kesereten, Ngorong, Pancingen, Garing
- Gulune : Cengeng, Gela-gelo
Semoga bermafaat dan dapat membatu dalam belajar basa jawa
diambil dari berbagai sumber pelajaran bahasa jawa
Posting Komentar untuk "Rupa-Rupa Kawruh Manungso Ing Pelajaran Basa Jawa"